بعضی از مواد به کار رفته در ساخت مواد آرایشی و بهداشتی سمی و خطرناک هستن و می تونن برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده خطر آفرین باشن. سازنده ها برای به دست آوردن بازار فروش و گاهی برای تامین خواسته  های ما اقدام به استفاده از این مواد خطرناک و سمی می کنن که ضررهای اون فقط و فقط متوجه مصرف کنندهاست. ما از تولید کنندها محصولات زیباتر با یه سری ویژگی های مورد نظر خودمون که از دید ما نشان از کیفیت بالای محصول هستش رو خواستاریم و تولید کننده گاهی مجبوره برای تامین نظر مصرف کننده ماده ای رو به محصول خودش اضافه کنه که برای سلامتی خطرناک باشه. اگه می خواهید یه لیست از مواد خطرناک به کار رفته در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی و خطرات و مضرات اون ها رو داشته باشید توصیه میکنم این مقاله رو تا آخر مطالعه بفرمایید. مطمئنم مطلب قابل استفاده ای براتون خواهد بود.1- مواد آنتی باکتریال:

مواد آنتی باکتریال در ساختار همه ی مواد آرایشی و بهداشتی مثل مایع دستشویی، دئودورانت، خمیردندان، شامپو بدن و ... به کار میرن. شرکت های تولید کننده ی مواد آرایشی بهداشتی استفاده از آنتی باکتریال ها رو برای خودشون یه مزیت می دونن و در تبلیغات گسترده این مساله رو جزو افتخاراتشون معرفی می کنن. ما هم تحت تاثیر این تبلیغات همیشه به دنبال موادی از شوینده - بهداشتی ها هستیم که حاوی آنتی باکتریال ها باشن.

بعضی از آنتی باکتریال ها توسط پوست بدن جذب می شن. این مواد می تونن سمی و سرطانزا باشن. یک مطالعه ی علمی در آمریکا نشان داده که آنتی باکتریال ها می تونن باعث اختلال در هورمون تستوسترون در سلول بشن.همچنین آنتی باکتریال ها می تونن با از بین بردن باکتری های مفید، پوست بدن رو مستعد حساسیت و عفونت بکنن.در ضمن استفاده ی مکرر از اون ها می تونه باعث افزایش مقاومت باکتری ها شده و خطر اون ها رو افزایش بده. تری کلوزان که یکی از آنتی باکتریال های پر مصرفه تو شکل نشون داده شده.

2- بوتیل استات:

بوتیل استات یکی از اون موادیه که در تولید واکس و پولیش و تقویت کننده های ناخن مورد استفاده قرار میگیره. بخارهای این ماده باعث خواب آلودگی و گیجی میشه. استفاده ی مسمتر از محصولات حاوی بوتیل استات ممکنه باعث خشک شدن و ترکیدگی پوست بشه.

3- بوتیل هیدروکسی تولوئن:

این ماده یه آنتی اکسیدانه و در اغلب مواد آرایشی و بهداشتی و لوازم بهداشت شخصی به کار میره. آنتی اکسیدان ها باعث کاهش سرعت واکنش اکسیداسیون در محصول می شن و با این عمل محصول مدت زمان بیشتری رنگ و شکل خودش رو حفظ می کنه. بوتیل هیدروکسی تولوئن باعث ایجاد حساسیت در پوست بدن و خارش در چشم ها میشه.

4- قطران زغال سنگ:

قطران مایع متراکمیه که از تقطیر مواد کربندار مثل زغال سنگ به دست میاد. این مایع منبع سرشاری از انواع آروماتیک ها مثل تولوئن، فنول و بنزنه. از قطران زغال سنگ برای کنترل خارش و پوسته پوسته شدن پوست در تهیه ی لوازم آرایشی بهداشتی استفاده میشه. جالبه بدونید که قطران زغال سنگ سرطان زا هستش.

5- دی اتانول آمین:

دی اتانول آمین به عنوان عامل امولسیون کننده و فوم ساز در تولید محصولاتی مانند شامپو، کرم های اصلاح، مرطوب کننده ها و مواد شستشوی کودک به کار برده میشه. این ماده از طریق پوست جذب بدن شده و در آن تجمع میکنه.

دی اتانول آمین در بدن به عنوان یه سرطانزا عمل میکنه، همچنین گاهی این ماده به نیتروز آمین تجزیه میشه که اون هم یک عامل سرطانزائه. (گل بود به سبزه هم آراسته شد.) اگه غلظت این ماده در بدن مادر بیش از حد مجاز باشه باعث ایجاد نارسایی مغزی در جنین میشه و رشد مغزی و جسمی جنین را مختل می کنه.

6- 1و4- دیوکسین:

ماده ایه که از تجزیه سدیم لوریل سولفات، پلی اتیلن گلیکول و تعدادی از اتوکسیلات ها که اسم اون ها eth ختم میشه تولید شده و ایجاد خطر میکنه. این مواد در تهیه ی شوینده و مواد ارایشی و بهداشتی زیادی مثل انواع شامپوها، خمیردندان، محلول های شستشوی بدن و کرم ها به کار میرن. 1و4- دیوکسین عامل سرطان زائیه که سرطان زا بودن اون روی حیوانات کاملا به اثبات رسیده و در مورد انسان ها هم متاسفانه احتمال این خطر وجود داره.

7- فرمالدهید:

یکی دیگه از مواد خطرناک به رفته در صنایع شوینده و آرایشی- بهداشتی، فرمالدهیده. فرمالدهید به عنوان یه ماده ی ضدعفونی کننده و نگهدارنده در تعداد زیادی از محصولات مثل واکس یا پولیش ناخن، صابون، دئودورانت، کرم اصلاح صورت، چسب مژه و شامپو به کار میره. قیمت ارزان این ماده (در حدود لیتری 800 تومان) اونو به یه ماده ی مطلوب برای تولید کننده ها تبدیل می کنه. در ایران اکثر تولید کننده ها حتی تولید کننده های معتبر از این ماده در محصولاتشون استفاده می کنن.

حتی زمانیکه اسم فرمالدهید در ترکیبات سازنده ی یک محصول وجود نداره باید بدونید که مقداری فرمالدهید از تجزیه ی سایر ترکیبات ممکنه تولید شده و در محصول به وجود بیاد. از جمله ترکیباتی که تجزیه ی اون ها می تونه منجر به ایجاد فرمالدهید بشه می تونیم به دیازولیدینیل اوره diazolidinyl urea، ایمیدازولیدینیل اوره imidazolidinyl urea و ترکیبات کواترنیوم quaternium اشاره کنیم.

اتحادیه ی اروپا استفاده از فرمالدهید را در مورد مواد آرایشی و بهداشتی ممنوع کرده. چرا که این ترکیب نگرانی های بهداشتی متعددی از جمله سرطانزا بودن و ایجاد آسیب های ژنتیکی رو باعث شده و ایجاد سوزش در دستگاه تنفسی و چشم میکنه. به سیستم ایمنی بدن صدمه زده و باعث ایجاد یا تحریک بیماری آسم میشه.

8- اسانس ها و مواد معطر:

همه ی ما مواد خوشبو رو دوست داریم و این یه حس کاملا طبیعیه. شرکت های تولید کننده ی محصولات غذایی و بهداشتی، از این حس انسان ها استفاده کرده و برای این که محصولات خودشون رو راحتتر در بازار به فروش برسونن مقداری اسانس و ماده ی معطر به اون اضافه می کنن.

رایحه هایی مثل موز، توت فرنگی، گلهای بهاری، سیب ترش، دارچین و سایر بوها، جزو اسانس های رایج در تولید محصولات غذایی و آرایشی و بهداشتین. اغلب این اسانس ها سنتزی هستن، یعنی در کارخانه و به روش شیمیایی تولید می شن. گاهی هم، (دقت کنید فقط گاهی) این اسانس ها رو از یه گیاه خاص به دست میارن.

شاید براتون جالب باشه که بدونید اغلب این مواد معطر سمی و خطرناکن. بعضی از اسانس ها و مواد معطر حاوی فتالات هستن که باعث چاقی شده و روی غدد هورمونی درون ریز تاثیر منفی میذارن. استفاده از مواد حاوی اسانس های دارای فتالات برای زنان باردار خطرناکه و می تونه باعث ایجاد اختلالات بارداری هم بشه. همچنین فتالات ها باعث ایجاد اختلاال در سیستم رشد شده و روند رشد رو به تاخیر میندازن. بعضی از اسانس ها ممکنه تجزیه شده و ترکیبات بنزن یا فنول ایجاد کنن که این ترکیبات به شدت سمی و سرطانزا هستن.

9- سرب:

کلمه ی سرب، کلمه ی سم رو تو ذهن تداعی میکنه. این روزا اینقد در مورد سمی بودن این عنصر مطلب شنیدیم و خوندیم که دیگه جایی برای شک در سمیت اون وجود نداره. اما شاید جالب باشه که بدونید هنوز هم تعدادی از ترکیبات حاوی سرب در ساخت مصنوعات بشری به کار میره، اونم نه در وسایل و یا لوازم کم کاربرد، بلکه در موادی که ما جهت بالاتر بردن سطح بهداشت و سلامتیمون ازشون استفاده می کنیم و روزانه با اون ها در تماس هستیم.

سیلیکای هیدراته که در ساخت خمیردندان به کار میره حاوی مقداری سربه که خواه ناخواه وارد بدن ما میشه. یا سرب استات ترکیبیه که به برخی از رژ لب ها و رنگ موها (مخصوصا رنگ موهای مخصوص مردان) اضافه میشه.

این ماده می تونه به مغز اسیب برسونه و در سیستم رشد اختلاال ایجاد کنه. حتی غلظت های بسیار کم سرب، در حد همونی که تو رژلب ها یا رنگ موها به کار میره برای سلامتی انسان ها خطر آفرینه.

10- جیوه:

این عنصر هم از اون عنصرهاییه که سمیت اون قرن هاست که به اثبات رسیده، ای بسا کیمیاگران و کلاه سازهایی که به خاطر استفاده از این ماده دچار اختلالات روانی شده و در نهایت مرگ گریبانشون رو گرفته. کلاه سازها از ترکیبات جیوه برای دباغی پوست خز استفاده می کردن.

این روزا با اینکه در سمی بودن جیوه و ترکیبات اون جای شک وجود نداره، اما هنوز در تهیه ی برخی از محصولات از این عنصر یا ترکیبات اون استفاده میشه. مثلا برای تهیه ی شامپوی ضد شوره ی سر، از جیوه (II) کلرید استفاده میشه که یه ماده ی فوق العاده سمی و خطرناکه.

FDA سازمان دارو و غذای امریکا استفاده از ترکیبات جیوه رو در محصولات آرایشی و بهداشتی ممنوع اعلام کرده و در صورت استفاده نباید غلظت اون بیشتر از 65ppm باشه. همچنین در مواد آرایشی چشم ممنوعیت زیادی در استفاده از این عنصر یا ترکیبات اون وجود داره.  نگهدارنده ی پر مصرفی به نام تیمروسول thimerosol که در تعدادی از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میشه، حاوی جیوه هستش.

جیوه باعث ایجاد حساسیت های آلرژیک شده، پوست رو تحریک می کنه و ضمن ایجاد مسمومیت به سیستم عصبی هم صدمه می زنه. تجمع این عنصر در محیط زیست برای انسان ها و موجودات زنده بسیار خطرناکه. جیوه به راحتی از طریق پوست جذب بدن شده و ایجاد خطر میکنه.

11- تالک:

پودر تالک جهت سفیدتر و درخشنده تر کردن محصولات آرایشی و بهداشتی به کار میره، این ماده با جذب رطوبت باعث غلیظ تر شدن و تازه به نظر رسیدن ماده تولید شده میشه. از پودر تالک در ساخت سایه ی چشم، رژ گونه، پودر بچه، دئودورانت و صابون استفاده میشه. تالک به خاطر قیمت بسیار پایین اون (در حدود کیلیویی 500 تومان) مصرف زیادی در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی داره و جهت تنظیم قیمت تمام شده هم از اون استفاده میشه.

اثر سرطان زایی تالک تقریبا به اثبات رسیده و یکی از سرطان هایی که پودر تالک می تونه به طور مستقیم در ایجاد اون موثر باشه سرطان تخمدان در خانم هاست. تالک در مقابل سیستم تنفسی هم مثل آزبست عمل میکنه و باعث ایجاد تومورهای ریوی میشه.

12- تولوئن:

تولوئن برای ساخت واکس یا پولیش ناخن و در تولید رنگ مو به کار میره. این ماده ی سمی حلال بسیار خوبیه که علاوه بر حلالیت می تونه باعث بهبود عمل چسبندگی بشه و محصول رو درخشان تر هم میکنه. تولوئن به شدت سمیه. این ماده به سیستم تولید مثل آسیب می رسونه و رشد و نمو انسان رو مختل میکنه. تولوئن رو جزو سرطانزاها طبقه بندی می کنن و این ماده خیلی راحت و حتی در غلظت های بسیار کم به کبد و کلیه صدمه میزنه. این ماده در کشور ما بسیار ارزانه و همین عامل تولید کننده ها رو تشویق به استفاده ی از اون میکنه.

با توجه به موارد بالا لازمه که تولید کننده های عزیز در فرمولاسیون های تولید خودشون تغییراتی اعمال کنن که علاوه بر افزایش سهم سلامت جامعه، تولیدات کشورمون در جامعه جهانی به عنوان تولیدات کم زیان معروف شده و مسائل زیست محیطی نیز در نظر گرفته شود. ایجاد شهرت تولید کننده ی با کیفیت، دوستدار محیط زیست و مصرف کننده می تونه در بازارهای جهانی رو به روی محصولات ما باز کنه.(با تشکر از وبلاگ کیمیاگران.مهندس شاهماری)